|
اگر نگاهي به تاريخ برگزاري اين عيد بياندازيم، مي‌بينيم كه
ريشه آن به قرنها پيش‌برمي گردد. قبل از اسلام نيز اين عيد وجود
داشته است، اما با آمدن اسلام و تأثيري كه اين‌دين بر تكامل
انسانها داشته، عيد نوروز كاملتر شده و رواج پيدا كرده است.
ضمناً بي‌اساس نيست كه ملك شاه، پدر سلطان سنجر، اثر نوشته شده
توسط عالم و دانشمند بزرگ شرق "عمر خيام" (1048 تا 1131 م.) را «نوروزنامه»
نام نهاد.
در بخش نخست اين اثر، قدمت نوروز را از زمان آتش پرستان (زرتشتيان)
تا قرن‌دهم ميلادي ذكر نموده و يادآور شده كه آداب و رسوم مربوط
به اين جشن در نزد مردم‌وجود داشته است. همچنين در اين اثر قيد
شده كه عيد نوروز در اول فروردين هر سال‌برابر با 21 مارس جشن
گرفته مي‌شود.
دانشمندان تركمنستاني با استناد به نوشته عالم و دانشمند بزرگ
شرق "ابوريحان‌بيروني" (973 تا 1048 م.) پيدايش جشن نوروز را به
زمان «جمشيدشاه» مربوط مي‌سازند و آورده‌اند كه در زمان جمشيدشاه
و پادشاهان پس از او، عيد نوروز را چندين‌روز متوالي جشن مي‌گرفته‌اند.
جمشيد به عنوان چهارمين پادشاه پيشداديان، تخت‌سلطنتي را براي
خود درست نمود و روزي كه بر تخت نشست «نوروز» ناميد و به
افتخارايشان چندين روز متوالي جشن گرفته شده است.
در کشور ترکمنستان طبق رسم قدیم و جدید دوبار در سال جشن نو گرفته می‌شود.
یکی از این جشن‌ها با استناد به تقویم میلادی که به تایید سازمان ملل
رسیده و به عنوان جشن بین المللی (سال نو) شناخته می‌شود و دیگری
برگزاری جشن نوروز به نشانه ی احیای دوباره آداب و رسوم دیرینه
ی مردم ترکمنستان است.
.jpg)
قربانقلی بردی محمداف
رئیس جمهوری ترکمنستان
دید و بازدید در ترکمنستان: در استقبال از نوروز ترکمن‌ها از روزها قبل
از پایان اسفند به آذین بندی شهرها و روستاهای خود و نیز تدارکات
پذیرایی‌ها و میهمانی رفتن‌ها و میهمانی دادن می‌پردازند.
رقص و آواز در ترکمنستان: رقص و آوازهای محلی جزو جدایی ناپذیر مراسم
سنتی ترکمن‌ها در اسقبال از تجدید حیات طبیعت است و مسابقات اسب سواری
که در میان ترکمن‌ها جایگاه خاصی در همه ی طول سال دارد، در نوروز
بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و از این همین رو جشن‌های نوروزی ترکمن‌ها
با مسابقات اسب سواری توام است و این مسابقه‌ها از ارکان اصلی جشن‌های
نوروزی ترکمن هاست.
آشپزی در ترکمنستان: زنان ترکمن از روزها قبل از نوروز با اقدام به طبخ
انواع شیرینی و خوراکی‌های شیرین که سمنو حتما یکی از آنهاست، شیرینی
را در سال نو به خانه می‌آورند. از غذاها و شیرینی‌های سنتی و محلی
ترکمن‌ها نوروزکچه و نوروز بامه است که جای خاصی در سفره‌های نوروزی
ترکمن‌ها دارد. مردم ترکمنستان دراین روزها با پختن غذاهای معروف
نوروزی مانند : نوروز کجه، نوروز بامه، سمنی (سمنو) و اجرای بازی‌های
مختلف توسط جوانان ترکمن حال وهوای دیگری به این جشن و شادی میدهند.
مسابقات در ترکمنستان: آیین‌های عمومی نوروزی در ترکمنستان معمولاً در
میادین اصلی شهرها و روستاها برگزار می‌شود و مردان و زنان جوان ترکمن
نیز در روزهای جشن، بازی ها و سرگرمی‌های ویژه‌ای از جمله سوارکاری،
کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی، برپایی جنگ خروس، شاخ زنی قوچ‌ها
و بازی شطرنج برگزار می‌کنند.
به هنگام انجام این بازی‌ها و سرگرمی‌ها، ترکمن‌های زیادی در محل جمع
می شوند و با تشویق‌های پی درپی به این مسابقات رونق خاصی میدهند.
پوشیدن لباس نو، دید و بازدید و پریدن از روی آتش از دیگر رسوم ترکمن‌ها
در ایام عید نوروز است.
.jpg)
.jpg)
عيد نوروز جشن كشاورزاني كه آذوقه مردم را تأمين مي‌كنند، محسوب‌مي‌شود؛
به همين دليل كشاورزان دامنه‌هاي كوه "كوپت داغ" و همچنين
كناره‌هاي آمودريا، آن را با عظمت خاصي جشن مي‌گرفته‌اند، البته
اين تأثير به مناطق دامداري نيز رسيده‌است.
پاره‌اي از رسم و رسوم عيد نوروز كه خاص تركمنها مي‌باشد به اين
جشن جنبه‌ملي مي‌دهد. مثلا: پختن غذاهايي همچون "نوروز كؤجه" (كاشه
نوروزي)، "نوروز يارما"، و يا تهيه «سمني» (سمنو) و اجراي بازيهاي
مختلفي توسط جوانان تركمن مانند: «مونجوق آتدي» (انداختن منجق -
دانه منجق) كه از سالهاي ديرين مرسوم مي‌باشد.
مردم منطقه «قاري قالا» (يكي از بخش‌هاي شهر قزل‌آروات) زيارتگاه
موجود درآنجا را همانند «بولاماقلي اوليا» و «قيز بي‌بي‌جان» به
نوروز ارتباط مي‌دهند به اين‌صورت كه طبق يكي از روايات رايج در
بين اهالي منطقه، دختري بنام «بي‌بي جان» درنوروز مشغول تهيه
«سمنو» بوده، يكي از حاكمان كه عاشق او بوده قصد آزار و اذيت
بي‌بي‌جان را مي‌كند. در اين هنگام بي‌بي جان مصرانه از خداوند
لايزال استمداد و كمك‌مي‌طلبد. به قدرت خداوند، زمين ما بين حاكم
و بي‌بي جان دو تكه مي‌شود، ديگ حاوي‌سمنو نيز وارونه شده و مي‌ريزد.
به همين دليل اين زيارتگاه را «بولاماقلي اوليا» (بولاماق:هر
غذايي كه با تركيبات مختلف درست شده و به صورت مايع باشد را
گويند) نام نهاده‌اند.
در كنار آن زيارتگاه «قيز بي‌بي جان» نيز قرار دارد. مردم بومي
هر سال در عيدنوروز، براي زيارت به اين مكان مي‌آيند و با قرباني
كردن گوسفند و دادن صدقه و شكرانه‌در موقع خشكسالي از خداوند
درخواست باران مي‌نمايند.
تهيه «سمنو» نيز داراي روش مخصوصي مي‌باشد، به اين طريق كه
خوشه گندم راخرد كرده و روي آن آب و آرد مي‌ريزند و ديگ را مي‌جوشانند
و از شب تا صبح در ديگ راباز نمي‌كنند و چنين مي‌پندارند كه صبح
زود هر كسي قبل از همه در ديگ را باز نمايد، جاي انگشت «بي‌بي
فاطمه» (حضرت فاطمه زهرا (س) را خواهد ديد.
در تركمنستان يك سري از آداب و رسوم از نسلهاي قبل به يادگار
مانده و هنوز نيز ادامه دارد كه عبارتند از: «اسبدواني، كشتي‌گيري،
پرش براي گرفتن دستمال از بلندي، مسابقه خروس‌جنگي‌ها و شاخ‌زني
ميش‌ها، شطرنج بازي، مهره‌بازي، تاب بازي، ديد و بازديد (تبريك‌گويي)
عيد به صورت گروهي.»
سبك و شيوه شاعرانه و فلكلوريك رايج در بين تركمنها به نام «مونجوق
آتدي» نيز اساساً در ارتباط با نوروز مي‌باشد، به اين ترتيب كه
دخترهاي جوان (معمولا شبانگاهان) جمع مي شوند و در يك كاسه يا
ظرفي منجق‌هاي خود را يك به يك مي‌اندازند. دختري كه‌ظرف حاوي
منجق را نگهداشته، ظرف را بالاي سر دخترها برده و منجق‌ها را با
هم‌مخلوط مي‌كند و يك بند شعر مي‌خواند، آنگاه يكي از منجق‌ها را از
ظرف بيرون مي‌آورد. منجق متعلق به هر دختري باشد، معني آن بند
شعر گفته شده را در ارتباط با او قلمدادمي‌كنند. يعني بند شعر سروده
شده در واقع نداي آن دختر محسوب مي‌شود، گويا اينكه‌آرزوها و آمال
آن دختر با شعر سروده شده مطابقت دارد.
گردآورنده: صفورا الیاسی، کارشناس واحد
آموزش شرکت پردازش موازی سامان
منابع:
1.
www.turkmenstudents.com/modules/news/article.php?storyid=7199
2.
www.yaprakpress.com/htm/pars/arhiw/10/noruzturkmenistan10.htm
3.
www.razavichess.com/news/detail.asp?id=550
4.
www.tebyan.net/index.aspx?pid=934&articleID=209457
5.
www.balagh.net/persian/specific/nowrouz/m03.htm
6.
iranshenakht.blogspot.com/2007/04/blog-post_08.html
7.
www.chn.ir/news/?Section=3&id=1725
منبع عکس ها: خبرگزاری مهر
|
