|
هر ساله، با فرا رسيدن ماه فوريه و نزديك شدن
فصل بهار، در كشور هاي آسياي جنوبي بويژه هند و پاكستان،
مراسمي تحت عنوان «روز بَسَنت» برگزار مي شود كه اين روز
را با هوا کردن بادبادكهاي گوناگون جشن مي گيرند.
اين جشن در سراسر پاكستان برگزار مي‌شود و تقريباً همة
مردم آن سرزمين در آن شركت مي‌جويند و از نمايشهاي
حيوانات گرفته تا بازي‌هاي سنتي و كشوري و بين المللي
اجرا مي‌شود؛ مانند كشتي، دو و ميداني، هاكي، فوتبال،
تنيس و همچنين اسب سواري و اسب دواني و مهمتر از همه
نيزه بازي و كبدي و غيره.
علاوه بر آن نمايشهاي هر نوع حيوان و حتي خريد و
فروش آن و به مسابقه گذاشتن بهترين حيوانات و
چهارپايان مانند گاو، گاوميش، شتر، اسب، گوسفند،بز، خر
و غيره اجرا مي‌شود و به بهترين و سالم‌ترين حيوانات
جوايزي تعلق مي‌گيرد. اينگونه جشنها در محدوده يا مكان
بزرگي برپا مي‌شود. تئاترهای مختلف،آكروبات بازي و بازي‌هاي
ديگر ديده مي‌شود. دسته‌هاي سرود و آهنگ و رقص‌هاي
محلي نیزدر همه جا مشهود است.
گروههاي مختلفي كه ولايت حضرت علي را با نوروز
همزمان مي‌دانند و بدين صورت نوروز را جنبه مذهبي
داده‌اند، پرچم‌هاي بلند رنگارنگ بدست گرفته، در يك
ميدان وسيع گردهم مي‌آيند و به رقص و پايكوبي مي‌پردازند.
در يك ميدان وسيع كه معمولاً فضاي سبز يا چمن است،
تمام روز را تا عصر به همين صورت مي‌گذرانند. مردم
به يكديگر تبريك مي‌گويند و در نزديكي‌هاي غروب به
خانه‌هايشان برمي‌گردند. شب را نيز به ديدار با خانواده‌ها
مي‌پردازند و مهمانيها مي‌دهند.
البته ناگفته نماند اينگونه مراسم كه جنبه مذهبي
دارد، بسيار محدود است و مورد قبول همة گروههاي اهل
تشيع نمي‌باشد و همه مردم نيز در آن شركت نمي‌جويند.
آنچه كه در سراسر پاكستان برگزار مي‌شود همان شيوة
همگاني است كه تقريباً 15 روز اول بهار ادامه دارد و
پس از آن چون هوا كم كم گرم و گرم‌تر مي‌شود، مردم
به كارهاي زندگي عادي مي‌پردازند.
در پانزده روز جشن بهاران مدارس و مؤسسات آموزشي
تعطيل هستند كه آن را «تعطيل بهاري» مي‌گويند،
از آداب و رسوم عید نوروز در میان مردم پاکستان می‌توان به
خانه تکانی و یا به عبارتی پاکیزه کردن خانه و کاشانه و
پوشیدن لباس و تهیه نمودن انواع شیرینی مثل (لدو) گلاب
حامن، رس ملائی، کیک، برفی، شکرپاره، کریم رول، سوهن حلوا،
و همچنین پختن غذاهای معروف این ایام و عیدی دادن و گرفتن
و دید و بازدید اقوام اشاره نمود.
در ایام نوروز مردم پاکستان از گفتار نا مناسب پرهیز نموده
و با نواختن و نوازش یکدیگر و با احترام و اخلاص، یکدیگر
را نام می‌‌برند. همچنین سرودن اشعار نوروزی به زبان‌های
اردو، دری و عربی در این ایام مرسوم است که بیشتر در قالب
قصیده و غزل بیان می‌شود.
پاکستانی‌ها بر این باورند که مقصد نوروز، امیدواری و در
امن و صلح و آشتی نگهداشتن جهان اسلام و عالم انسانیت است
تا آنجا که آزادی و آزادگی، خوشبختی و کامیابی، محبت و
دوستی و برادری و برابری همچون بوی خوش گلهای بهاری در دل
و جان مردمان جایگزین می‌گردد.
در تعدادی از خانواده‌ها مرسوم است در موقع تحویل سال،
تمام افراد فامیل دورهم جمع می شوند و در وسطشان کاسه ای
پر از آب روی سینی بزرگی قرار می گیرد. در آب عطر و گلهای
محمدی و گلاب می ریزند و بزرگ خانواده «یا ذوالجلال و
الاکرام، یا مدبر اللیل و النهار، یا مقلب القلوب و
الابصار، حول حالنا الی احسن الحال» بر زبان می‌آورد و
سایرین در خواندن این فقرات از او پیروی می‌کنند و این عمل
۳۶۵ بار تکرار می شود و پس از خواندن اوراد، شخص مزبور
درود گویان، آب کاسه را به وسیله انگشتان دست بر روی همه
افراد حاضر می پاشد و بقیه را در گوشه ای از حیاط می ریزد.
این تشریفات نزد همه علاقمندان به نوروز سرچشمه یُمن و
سعادت محسوب می گردد.
شیعیان لکهنو که به پاکستان مهاجرت نموده اند در روزهای
نوروز ابتکاری را به خرج داده و آب رنگارنگ را به وسیله
تلمبه‌های کوچک و ظریف روی لباسهای یکدیگر می پاشند و از
این بازی لذت مفرطی می برند .
در نواحی گلگت در شمال کشمیر برگزاری جشن نوروز همراه با
اجرای برنامه‌های آتش بازی و تیراندازی و چوگان بازی می
باشد. برنامه‌های جشن نوروز در نواحی شمال غربی، پاکستان
باختری که از چندین حیث به ایران نزدیکتر است، بسیار جالب
و توأم با جریانات خاصی می باشد. در آنجا علاوه بر پوشیدن
لباس نو و تبریک گفتن به یکدیگر پس از تحویل سال و ترتیب
یافتن مجالس قصیده و شعر ضیافتهایی نیز به مناسبت جشن
مزبور در منازل صورت می گیرد و در آن سفرۀ امیرالمومنین که
شامل هفت نوع میوه خشک و سبزیجات و یکنوع بیسگویت به نام «کلوچه
نوروزی» و پلو با گوشت مرغ سفید و تخم مرغهای رنگ زده می
باشد، گسترده می شود. مرغ سفید هر قدر هم که ناپیدا باشد
فراهم می کنند زیرا که تهیه پلو با گوشت مرغ سفید را شگون
نیک می دانند. کلوچه نوروزی در بین مردم پیشاور محبوبیت
خاصی دارد و حتی افراد غیر شیعه نیز به آن علاقه زیادی
دارند.
پس از قرائت فاتحه» و صرف (نذر) امیرالمومنین(ع)، مردان و
زنان شیعه در آن نواحی از خانه بیرون می روند و مدتی
درباغها و چمن زارها به گردش می بردازند و کوشش می کنند پا
برهنه بر سبزه و چمن قدم بزنند و این عمل را «سبزه لگد
کردن» می نامند. بدین ترتیب تمام روز را با خوشحالی و
شادکامی به سر می برند و عید نوروز یکی از اعیاد جالب
مرزنشینان پاکستان غربی به شمار می رود.
در ناحیه پاراچنار (پاکستان غربی)، در روز نوروز زنان با
تفنگ از خانه بیرون می روند و در مرغزارها و لب رودخانه‌ها
به شکار می بردازند و مردها نیز درجاهای وسیع مبادرت به
نمایش بازی‌های مختلفی می ورزند.
لاهور در حال حاضر با جمعيتي بالغ بر ٨ ميليون نفر به
عنوان برگزار كننده بزرگترين جشن "بسنت" در جهان معروف شده
است. برنامه "بسنت" از غروب آغاز مي شود و در اين شب تا
صبح، تمامي مردم از كوچك و بزرگ، پير و جوان، زن و مرد بر
روي پشت بامها رفته و تدارك انواع غذاها را ديده و به رقص
و پايكوبي مي پردازند. موسيقي گوش مي كنند و بادبادك هوا
مي كنند.
تاريخ شكل گيري اين روز و مراسم آن دقيقاً معلوم نيست؛
امّا با توجه به سوابق تاريخي و مراسم مشترك، "روز بسنت"
بين هندوان هند تا بودائيان چين و ژاپن را، حدود سيصد سال
قبل از ميلاد مي دانند. چيني ها هر ساله در روز ٩ سپيتامبر
و ژاپني ها نيز در ٥ سپتامبر مراسم مشابهي را برگزار مي
نمايند.
تا پنجاه سال قبل، برپائي روز "بسنت" تنها به داخل شهر
قديم لاهور كه بسيار پر جمعيت بود اختصاص داشت از آنجا كه
در قديم، لاهور يكي از شهرهاي عمدة هندوان بود و فرهنگ و
مذهب هندو در اين شهر جاري و حاكم بود، هندوها از كوچك و
بزرگ، زن و مرد بطور دسته جمعي در اين مراسم شركت مي
نمودند و با ساز و آواز كه بخشي از فرائض مذهبي هندوهاست،
بر فراز پشت بامهاي خود به رقص و پايكوبي مي پرداختند و
بادبادك هاي خود را در آسمان به پرواز در مي آوردند.
اگرچه مسلمانان مي دانستند كه اين مراسم جزو فرهنگ هندوان
است و آنرا حرام مي شمردند، با اين حال در اين روز، آنها
نيز به اين سرگرمي مي پرداختند. چنانكه امروزه در شهر
لاهور و ديگر شهرهاي عمده و كوچك و بزرگ، جائي كه ديگر
اثري از هندو و فرهنگ آن نيست، اين مسلمانانند كه اين روز
را جشن مي گيرند و بادبادك هوا مي كنند.
شال زرد يا لباس زرد در اين ايام نشانه فرا رسيدن بهار است.
می گويند در منطقه پنجاب به دليل موقعيت خاص كشاورزي و
همچنين روستاهاي بسيار زيادي که در اين ايالت وجود دارد،
در اول بهار در اطراف اين روستاها گلهاي زردي به نام (سَرسون)
به عمل مي آيند كه چند روز بيشتر عمر ندارند و شبيه گل
لاله در ايران هستند. با اين تفاوت كه اينها زرد هستند و
كشاورزان آنها را مي كارند و در اين ايام در اطراف روستاها
اين گل زرد مانند دريا موج مي زند و آمدن فصل بهار را نويد
مي دهد.
از سرگرمي هاي جنبي، بادبادك بازي و شرط بندي براي بريدن
نخ بادبادكها توسط رقبا مي باشد. به همين دليل، نخ هاي
بادبادكها، نخهاي مخصوصی است كه هنگام تهيه آن، خميري
آغشته به خورده هاي شيشه را بر روي آن مي مالند تا در موقع
رقابت بتوانند نخ هاي بادبادكهاي ديگر را پاره كنند.
جشن نوروز در لاهور كه شباهت به جشنهاي ايران دارد و مخصوص
شيعيان است، جشني است كه آنرا منتسب به مولاي متقيان حضرت
علي(ع) مي دانند كه در حقيقت همان جشن غدير خم است و
معمولاً آنرا در ٢١ مارس برگزار مي كنند.
آنها معتقدند روزي كه حضرت محمد(ص) در يك اجتماع ١٢٤ هزار
نفري از اصحاب خودشان، به حكم پروردگار، حديث معروف غدير
را خواندند و حضرت امير را به جانشيني خود معرفي كردند، ٢١
مارس همزمان با ١٨ ذیحجه و مصادف با اول بهار بوده است.
لذا در اين ايام خانه تكاني مي كنند و لباس نو مي پوشند.
خود، خانواده و خانه هايشان را با انواع صندل و بوهاي خوش
مي آلايند و سفره اي در منازل خود پهن كرده و انواع شيريني
و ميوه را در آن چيده و نذر حضرت اميرالمومنين علي(ع) مي
كنند. در اين سفره يك كاسه پر آب را تدارك مي بينند و يك
گل سرخ تازه را، در آن قرار مي دهند و در وقت سال تحويل كه
در حقيقت آفتاب وارد برج حَمَل (فروردين) مي شود به آن گل
و آب نگاه مـي كنند. مي گويند اين گل در آب به حركت در مي
آيد و آن زماني است كه دعا مستجاب مي شود و مي خوانند.
گردآورنده: صفورا الیاسی، کارشناس واحد
آموزش شرکت پردازش موازی سامان
منابع:
1ـ فرهنگ فارسي دكتر محمد معين،كلمة «بهار»
2ـ تاريخ فرشته ملامحمد قاسم هند و شاه متخلص به
فرشته جلد اول صفحه 75 چاپ
1281 هند.
3ـ تاريخ فرشته جلد اول صفحه 203 چاپ هند ـ 1281
4ـ داستان تركتازان هند،نصرالله پورمحمد حسين خوشنويس
اصفهاني، جلد 2 چاپ بمبئي سال 1867 ميلادي
5ـ تاريخ ادبيات مسلمانان پاكستان و هند،جلد چهارم،دانشگاه
پنجاب لاهور پاكستان،
6ـ جهانگير نامه (توزك جهانگيري) نورالدين محمد
جهانگير به تصحيح محمد هاشم
7- ضمیمه هفتگی روزنامه جنگ، ترجمه و تنظيم: مـهـدي
ربـانـي، خانة فرهنگ سركنسولگري جمهوري اسلامي ايران –
حیدرآباد
8.
fa.wikipedia.org/wiki/جغرافیای_جشن_نوروز
- 79k
9.
www.e-resaneh.com/Persian/farhangi/Archive/norooz%20ya%20gashne%20baharan.htm
10.
hyderabad.icro.ir/?c=documentShow&DocumentId=11176&t=4
11.
www.chn.ir/news/?Section=3&id=1725 |
